Wat is zelfsturing nou precies?
De termen “zelfsturing” en “zelfsturende teams” worden in veel verschillende betekenissen gebruikt.
We krijgen dan ook vaak de vraag wat zelfsturing inhoudt en wat de pijlers van zelfsturing zijn. Daarom hier een korte uitleg over wat wij bedoelen met “zelfsturing”. Een zelfsturende organisatie is een helder omschreven organisatie waarin de verantwoordelijkheden en bevoegdheden liggen bij diegene(n) die er het meest vanaf weten én die het meest direct de effecten ondervinden van de genomen besluiten.
Neem contact op
Als we het hebben over zelfsturing, praten we ook vaak over de piramide van Maslov. Volgens hem is het doel van iedereen om tot het hoogste niveau te komen, namelijk zelfontplooiing. Zelfontplooiing betekent dat je jezelf verder kunt ontwikkelen. Om tot dat niveau te komen moet er aan de onderliggende voorwaarden worden voldaan. In een traditionele organisatie zit het vaak wel goed met de fysiologische behoeften, zekerheid en sociale acceptatie. Een zelfsturende organisatie gaat nog een stapje verder. Doordat iedereen evenveel bevoegdheden krijgt, is de sociale acceptatie nog hoger dan in traditionele organisaties. Ook is er meer waardering voor andermans werk. Dit kan leiden tot zelfontplooiing.
Wat is zelfsturing? – De pijlers
Zelfsturing is een breed begrip en heeft in verschillende situaties verschillende betekenissen. De vraag “wat is zelfsturing?” kan dan ook vele antwoorden hebben. Toch kunnen we een aantal hoekstenen van zelfsturing noemen. Binnen dat kader kan zelfsturing in vele vormen worden geïmplementeerd.
1. Weinig Management
Een groot deel van de verantwoordelijkheden en bijbehorende bevoegdheden ligt bij de medewerkers. De rol van het management in de dagelijkse gang van zaken is daardoor beperkt. Een zelfsturende organisatie is een ‘platte’ organisatie, met weinig management-lagen. Er is immers weinig management nodig.
2. Afsprakenstelsel bij zelfsturing
De precieze vorm en indeling van een zelfsturende organisatie wordt bepaald door de organisatie zelf. Daarbij worden heldere, concrete afspraken gemaakt over de organisatiestructuur, de interne communicatie en besluitvorming, de werkwijze en de doelen. Dit wordt vastgelegd in een aantal heldere afspraken (het ‘afsprakenstelsel’ of ‘convenant’).
3. Kader
Daarnaast worden jaarlijks afspraken gemaakt met de directie over de gewenste resultaten (omzet, marge, winst). Deze afspraken vormen samen het ‘kader’.
Het ‘kader’ omschrijft alleen de ‘output’ die de directie verwacht van de organisatie, niet de ‘input’: de manier waarop de output tot stand moet worden gebracht. Dat bepaalt de zelfsturende organisatie zelf.
Wat is de rol van management binnen een zelfsturende organisatie?
Een zelfsturende organisatie behoeft dus minder “klassiek” management. De managers binnen zo’n organisatie krijgen dan ook een andere rol:
- De strategische koers bepalen
- De grote lijnen uitzetten (in nauw overleg met de zelfsturende organisatie)
- Innovaties voorstellen aan de zelfsturende organisatie
- Toezien op het goed functioneren van de zelfsturende organisatie (aan de hand van het kader)
- Coachen van de zelfsturende teams en medewerkers: steunen, faciliteren, aanmoedigen, uitdagen, adviseren en waar nodig confronteren (vaak worden hiervoor ook teamcoaches ingezet)
- Cultuurdrager zijn: zelf het goede voorbeeld geven
