Bij welke soort bedrijven kan zelfsturing toegepast worden?
Zelfsturende bedrijven zijn er in vele soorten en maten. Van grote, internationaal opererende bedrijven als Gore (bekend van Goretex) en Semco, tot MKB-bedrijven als Buurtzorg en Voys.
Wat zij gemeenschappelijk hebben, is de wil om een voorsprong te nemen op de concurrentie door te innoveren in hun organisatie. En de bereidheid om daarin tijd en aandacht te investeren. Al deze bedrijven hebben hun eigen vorm van zelfsturing ontwikkeld. Zelfsturing is geen “one size fits all”-oplossing. Het is maatwerk. Het gaat erom de vorm van zelfsturing die past bij uw bedrijf en uw doelen te vinden en te ontwikkelen.
Zelfsturing kan dus worden toegepast in vrijwel elke organisatie. Daarbij gelden wel een paar voorwaarden. Zelfsturing heeft alleen kans van slagen als:
- Het management bereid is om vertrouwen te geven en verantwoordelijkheden over te dragen;
- Het management bereid is om over te schakelen van een “command & control”-rol naar een steunende, coachende rol;
- Eventuele bestaande problemen binnen de organisatie (conflicten, verwaarlozing, negatieve bedrijfscultuur) onderkend worden en direct worden meegenomen in het ontwikkelproces naar zelfsturing.
Een aantal branches waarin zelfsturing veelvuldig succesvol wordt ingezet:
Zorg
Het bekendste voorbeeld van zelfsturing in Nederland is waarschijnlijk Buurtzorg. Bij deze thuiszorgorganisatie werken vele duizenden thuiszorgmedewerkers in zelfsturende teams. Ze regelen zelf hun roosters, nemen collega’s aan en regelen allerlei zaken zonder inmenging
van een manager. Alleen de financiële administratie wordt centraal geregeld.
Een aantal jaren terug volgden verschillende zorgorganisaties het voorbeeld van Buurtzorg. Sommigen van hen draaiden de zelfsturing al snel weer terug, anderen passen hem nog steeds met veel succes toe en willen nooit meer terug naar de oude situatie.
Bouw
Veel bouwbedrijven kenmerken zich door een traditionele organisatievorm met verschillende hiërarchische lagen (een projectleider, een hoofduitvoerder, een uitvoerder, een aantal voormannen en het uitvoerend personeel). In combinatie met de moderne omgevingseisen leidt deze organisatievorm vaak tot problemen, zoals afstemverliezen, omdat er onder hoge tijdsdruk veel verschillende specialisten op elkaar moeten worden
afgestemd.
De afstemverliezen komen tot uiting in herstelkosten, kleine onderbrekingen in het werk, overwerk, normvervuiling en onderbreking door tussendoor-klussen. Verschillende bouwbedrijven, groot én klein, hebben ontdekt dat zelfsturing een uitstekende oplossing biedt voor dit soort problemen.
Maakindustrie (productiebedrijven)
De bekendste voorbeelden (wereldwijd) van zelfsturende bedrijven zijn productiebedrijven. Ricardo Semler (Brazilië) vormde zijn machinefabrieken al in de jaren ’80 om naar zelfsturende organisaties. Hetzelfde deden Bill Gore (bekend van de Gore-tex) (VS) en Jean-Francois Zobrist, CEO van auto-onderdelenproducent Favi (Frankrijk).
Ook in Nederland werken veel productiebedrijven inmiddels succesvol met zelfsturing, zoals Aldowa, Hoppenbrouwer Elektrotechniek, VDL-groep en vele andere.
(Zakelijke) Dienstverlening
In bedrijven waar maatwerk en klantgerichtheid van essentieel belang zijn, biedt zelfsturing het belangrijke voordeel dat de afstemming tussen de klant en de productieteams heel direct is. Er zijn geen managementlagen die de communicatie kunnen vertragen of vertroebelen. Voorbeelden van dienstverlenende bedrijven die zelfsturend werken, zijn Global textware, Voys, Computest, advocatenkantoor Bruggink & Van der Velden en vele andere.
Welke problemen lost zelfsturing op?
Geeft u leiding aan (een onderdeel van) een MKB-onderneming of een vergelijkbare organisatie? En herkent u (enkele van) de onderstaande problemen? Dan is een andere vorm van aansturing en organisatie interessant voor u. Problemen als deze ontstaan niet toevallig, ze zijn het resultaat van (oude) patronen in de organisatie die alleen door een andere, nieuwe manier van sturing blijvend veranderd kunnen worden.
- Initiatieven komen niet van de grond
- Stroperigheid, traagheid in de besluitvorming en/of uitvoering
- Gebrekkige interne communicatie
- Passieve houding bij de medewerkers
- Eilanddenken
- Botsende visies
- Terugkerende conflicten
- Herhaaldelijke verstoringen van het productieproces
- Kwaliteitsproblemen
- Lage motivatie
- Hoog ziekteverzuim
- Weerstand tegen veranderingen (al dan niet ondergronds)